Wat was dit eerst: Obiplein 4/Ambonplein 61
Bouwpastoor Gerardus Hogeman koos Sint Gerardus Majella tot beschermheilige van de nieuwe parochie. Niet omdat hij dezelfde voornaam droeg, maar omdat Gerardus Majella (1726-1755), een eenvoudige Italiaanse redemptoristen-broeder, zich had onderscheiden door zorg voor de armen. In de nieuwe, doch arme Indische Buurt was deze volksheilige goed op zijn plaats.
Jammer alleen dat de gelovigen iets te arm werden voor deze kerk, die in 1926 op het Ambonplein in gebruik werd genomen. In 1992 konden de parochianen de kosten niet langer dragen. Het aantal katholieken in de buurt was drastisch gedaald, moslims namen hun plaatsen in en de pastoor had het nakijken. De parochianen verkasten naar een kerkje op de Zeeburgerdijk.
Maar wat te doen met dat uitzonderlijke gebouw, dat in hoofdzaak bestaat uit één dikke ronde toren? Sloop was doodzonde. Maar er een moskee van maken ging de gelovigen een brug te ver. Vrouwvriendelijkheid is ook niet de sterkste kant van het christendom, maar de parochianen zagen toch nog liever feministes dan moslims in hun geliefde oude onderkomen.
Het Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV) zocht net een nieuwe plek, omdat het oude pand Keizersgracht 10 uit zijn voegen barstte, en was welkom in de oude kerk in Oost. Alles beter dan moslims! IIAV-veteraan Evelien Rijsbosch, die regelmatig rondleidingen in de kerk geeft, moet er nog steeds om lachen.
Buitengewoon ironisch is dat de superroomse architect Jan Stuyt (1868-1934) zich bij het ontwerp van de Gerardus Majellakerk liet inspireren door de Turkse moskee Aya Sofia in Istanbul. De imposante ontwerptekening voor ‘het Roomsche Blok’ van Stuyt laat zien dat hij naast de plompe koepel ook een hoge ranke toren voor zijn kerk in gedachten had (de Aya Sofia heeft er vier), maar die is het papier niet ontstegen. Maar de bogen en poortjes binnenin doen wel sterk aan de Aya Sofia denken.
Het Amsterdams Monumentenfonds, dat opging in Stadsherstel, kocht de kerk en de bijbehorende pastorie en school. Restauratiearchitect André van Stigt maakte het complex geschikt voor hergebruik. Naast het IIAV (bereikbaar via de zij-ingang, Obiplein 4) kwamen er ook een advocatencollectief, het vrouwenscholingscentrum Vonk, de buurtwinkel en het Clara Wichmann Instituut. Inmiddels hebben ook diverse e-commerce bedrijfjes er een plek gevonden.
Er moesten kantoortjes komen, maar vooral veel opslagruimten met verrijdbare stellingen, zodat hoofdhuurder IIAV zijn 87.000 boeken, brochures, nota’s, rapporten en archieven van honderden vrouwenorganisaties kon opbergen. Middenin de kerk, waar het altaar stond, kwam de bibliotheek. En wie van de hoogste verdiepingen van het IIAV naar beneden kijkt, ziet een bijzondere overeenkomst tussen vroeger en nu. De stellingkasten vol feministische tijdschriften staan precies zo gerangschikt als waren het de kerkbanken van weleer.
Tekst: Rachida Azough
Februari 2006
Delen: