E&A Scheer: Sterk in drank

‘E&A Scheer’ zijn de broers Evert en Anthonie Scheer, die in de jaren zestig van de 18de eeuw in Amsterdam een onderneming in wijn en sterke drank begonnen. Het waren immigranten, afkomstig uit het dorp Haselünne in Nedersaksen, Duitsland, waar drank de mensen in het bloed zat. Er zouden in de 18de eeuw niet minder dan 26 jeneverstokerijen hebben gestaan.  

De broers kwamen naar Amsterdam door hun relatie met de familie Kappelhof(f) uit het dorp Wessum bij Ahaus, in dezelfde streek. Die was al sinds het begin van de eeuw actief in Amsterdam – E&A Scheer noemt daarom 1712 als beginjaar van het bedrijf. Een van die Kappelhofs, Herman, begon in 1756 met Dirk van Beusekom een handelsfirma, Beusekom & Kappelhof, die voer op Curaçao en Sint-Eustatius. Ze deden in wijn en gedistilleerd maar ook in katoen, cacao, koffie, en wat er nog meer voorhanden was – zelfs in kapmessen, bijlen en sabels. Dirk van Beusekom overleed in 1758. Mogelijk was Herman Kappelhof toen op zoek naar fris bloed voor zijn onderneming.  

Driehoekshandel 

Evert Scheer duikt in 1760 voor het eerst op in de archieven bij een doop waarbij ook Catharina Kappelhof, zuster van Herman, getuige is. Op 19 oktober 1761 wordt hij in een testament vermeld als ‘wijnkooper op de Jodebreestraat’ en twee dagen later trouwt hij, 27 jaar oud, met deze Catharina. De Scheers en de Kappelhofs zijn katholiek; alle kinderen van Evert en Catharina worden gedoopt in de Mozes en Aäronkerk en het gezin woont daar om de hoek, in de Breestraat.  

Zijn jongere broer Anthonie is twee jaar eerder ingeschreven in het poorterboek als ‘wijnkopersgezel’. Hij woont dan op Rapenburg en vanaf 1765 op de Zeedijk bij de Oudezijds Kolk, in De Twee Vergulde Bassen. Hij verlooft zich eind van dat jaar met Gesina Kappelhof, de zus van Catharina. Zo treden de twee jonge mannen toe tot een familienetwerk dat belangrijke internationale contacten heeft. Het importeert wijn uit Frankrijk en Duitsland, in Amsterdam stoken ze jenever en brandewijn, en die sterke drank wordt geëxporteerd naar alle delen van de wereld. 

Ergens begin jaren zestig beginnen de broers voor zichzelf. Anthonie vertrekt in 1762 naar de West, door Herman Kappelhof gemachtigd als zijn vertegenwoordiger op Curaçao en Sint Eustatius. Hij verblijft een tijd in ‘Rio Essequibo’, nu Brits Guyana, en in april 1765 lijkt hij op Sint Eustatius te wonen. De onderneming van de broers strekt zich daarna uit over het hele Atlantische gebied en is onderdeel van de zogenaamde ‘driehoekshandel’ tussen Europa, West-Afrika en Amerika.  

De Scheers voeren wijn, jenever en brandewijn uit naar West-Afrika en West-Indië; de retourladingen bestaan vooral uit koffie en suiker. Vast onderdeel van de driehoek is de handel in tot slaafgemaakten: jenever en rum worden geregeld gebruikt om aan de Afrikaanse kust mensen te kopen en naar het westen te vervoeren. 

 

Verder lezen? Dit artikel verscheen in ons decembernummer van 2022, dat is hier te bestellen.

Header: Rum wordt uitgeladen / Collectie E&A Scheer