Reclamebedrijf Remaco plakte ook voor de bezetter

Voorproefje • 1 maart 2023 • Door Peter Muller

Op de gevel van Nieuwezijds Voorburgwal 276 aan de Postzegelmarkt is nog vaag ‘Remaco’s Film Bedrijf N.V.’ te lezen. De firma Remaco heeft een woelige geschiedenis: in de Tweede Wereldoorlog werd het dé propagandamachine van de Duitse bezetter.

De woelige geschiedenis gaat terug tot 1880. In dat jaar gaan de heren Alexander De la Mar, sinds 1866 agent voor het internationale persbureau Reuters Telegram Company, en zijn zwager Salvador de Vita, effectenhandelaar, van start met het Financieel Advertentie Bureau De la Mar & De Vita. In 1899 verbreekt De la Mar de samenwerking en gaat vanuit een kamer in de Spuistraat alleen verder, als Algemeen Reclame-Bureau A. de La Mar Azn. Tien jaar later neemt zijn zoon Abraham de la Mar het roer over.

Hun eerste grote opdracht is ‘de plaatsing van advertentiën’ in spoorwegrijtuigen van de HIJSM, de eerste Nederlandse spoorwegmaatschappij. Eigenhandig, zo wil de legende, hangt Abraham de reclamebordjes op in de spoorwagons. Andere grote klanten zoals Philips’ gloeilampenfabriek en Blue Band (‘versch gekarnd’) volgen. In 1910 is het bureau gevestigd in het pand Nieuwezijds Voorburgwal 266. Daar delegeert Abraham vanaf 1913 de meeste taken aan zijn directeur W.A. (Willem) Grollenberg, die in retrospectief als ‘de bouwer’ van het reclame-imperium mag worden gezien.

Olympisch Stadion

Hoewel zijn ouders lid waren van de Portugees Israëlitische gemeente, heeft Abraham de la Mar zich rond 1900 bekeerd tot het katholicisme. Voor het zakenleven is het kennelijk handig om niet als Jood door het leven te gaan, maar Abraham doet wel degelijk veel voor katholiek Amsterdam. Van de paus krijgt hij voor zijn verdiensten de orde van Gregorius de Grote. Na zijn overlijden op zeventigjarige leeftijd in 1929 wordt hij begraven op de R.K. Begraafplaats Buitenveldert in het (nog steeds bestaande) familiegraf.

Het merendeel van de aandelen blijft in de familie. Het bedrijf breidt in 1927 uit met de overname van Reclamebureau Julius Dickhout jr, dat zich bezighoudt met het plakken van reclameaffiches op schuttingen en muurvlaktes. Dit bureau wordt voortgezet als N.V. Reclame Bureau tot exploitatie van aanplakborden Remaco (‘Reklame Maakt Koers’). Het wordt ondergebracht in het pand op nummer 266, het oude kantoor van De la Mar.

Op zolder komt een kleine drukpers voor het drukken van affiches en pamfletten. Voor een pacht van 5.500 gulden per jaar verwerft Remaco het alleenrecht om alle aanplakborden, reclamezuilen en muurvlakken in Amsterdam te beplakken. Met de komst van de Olympische Spelen in 1928 maakt de plakker een klapper door het Olympisch Stadion als klant binnen te halen, waarna alle reclame-uitingen in het stadion voortaan via Remaco lopen.

Verder lezen? Dit artikel verscheen in ons maartnummer van 2023, dat is hier te bestellen.