Recensie: De wereld van de familie Blaeu

De Atlas Maior van de firma Blaeu, kaartenmakers, uitgevers en drukkers te Amsterdam, is een van de vijftig vensters in de Canon van Nederland, zo kenmerkend is dat project voor allerlei aspecten van de Republiek: wetenschap, kunst, zeevaart, kolonialisme, persvrijheid, enzovoort. Niet zo lang geleden is er nog een voor zes ton verkocht, op de veiling in Brussel. Ook in de 17de eeuw was het een aankoop die alleen aan de zeer, zeer rijken was voorbehouden. 

De wereld van de familie Blaeu strekte zich veel verder uit dan alleen de werkplaatsen in het Hol, het Blaeu-erf, de Zwartehandsteeg en later de Jordaan, waar tientallen tekenaars, graveurs, drukkers en afzetters (inkleurders) werkten. Kees Zandvliet brengt in dit boek – je kunt het gerust een magnum opus noemen – het complete netwerk aan relaties van de familie in beeld. Hij gebruikt daarvoor geregeld de term maagschap, wat niet hetzelfde is als familie, en ook niet als vriendschap. Het was de soepele lijm die de activiteiten van allerlei Amsterdammers in de stad verbond – voor wat hoort wat, ik help jou, jij helpt mij.  

De Blaeus maakten daarin geleidelijk de overstap van boekhandel en drukkerij naar overheidsfuncties, ze trouwden ‘in’ bij de burgemeestersfamilies De Graeff en Hooft en ontstegen het eenvoudige ondernemerschap. Joan Blaeu werd overman van de Handboogdoelen en lid van de Vroedschap.  

Zandvliet diepte letterlijk duizenden personen en hun gegevens op. Daardoor komt de lezer middenin de drukke 17de eeuw te staan, met verfrissende aandacht voor vrouwen, huwelijken, verzamelaars, reizen, grondbezit en het vetmesten van ossen. 

En ook voor de slavenhandel – want toen Willem Bleau in de Wagenstraat in Rotterdam een opstootje veroorzaakte liet de familie hem afreizen naar Suriname, waar hij plantage Ropanica begon. Hij kocht bijlen, kapmessen en houwelen in. En slaven, voor 2400 pond suiker per stuk. 

 

 

De wereld van de familie Blaeu 

Kees Zandvliet 

- Walburg Pers

- 384 blz.

- € 49,99