Industrie aan het Lange Bleekerspad: Gips, graan en diamanten

Het Lange Bleekerspad was een weggetje van ruim een halve kilometer dat de Buitensingel – nu de Nassaukade – verbond met de tolbrug over de Kostverlorenvaart, het noordelijkste punt van de gemeente Nieuwer-Amstel. Eeuwenlang was het land gebruikt door de textielindustrie om lakens te bleken, maar vanaf het midden van de 19de eeuw werd het Lange Bleekerspad een industriegebied.  

Het was er druk; venters met handkarren, koetsiers, voetvolk dat van en naar het werk liep en ’s zondags veel wandelaars die naar uitspanning De Drie Baarsjes aan de overkant van de vaart gingen. Halverwege het pad was het zogeheten Pastoorsbruggetje over de Lange Bleekerssloot, dat gemaakt was door een bewoner die passanten één cent liet betalen.   

Frans krijt 

Aan het eind van het Lange Bleekerspad kwam in 1867 een perceel vrij met drie loodsen en een woonhuis, eerder verhuurd aan de lijmfabriek Blekking & Co. Op 1 oktober 1867 begonnen Vincent – ook wel ‘Finsent’ – Disselkoen, telg uit een grote familie uit De Lier, en Johannes de Kok daar in een houten loods op nummer 72 hun Stoom-Gips en Krijtfabriek, annex cementmalerij. De locatie aan de Kostverlorenvaart was ideaal voor de aan- en afvoer van materiaal en producten; al snel werd hun bedrijf een succes.  

Zij maakten, maalden en brandden gips, dat veel toepassingen had in de landbouw en de bouw. Gips bestaat uit kalk (calciumsulfaat), zwavelzuur en water. In de landbouw levert het een hogere gewasopbrengst op, omdat het de bodemstructuur verbetert en de zuurgraad van arme grond verhoogt. Boeren konden er de stank van stallen en mestvaalten mee verdrijven.  

Gips voor de woningbouw was bedoeld om gevels, ornamenten en woningen te pleisteren. De fabriek van Disselkoen en De Kok leverde daarnaast Portlandcement, dat gemaakt was van zandsteen en gips en in één dag uithardde, veel gevraagd in een tijd waarin huizen in Amsterdam als paddenstoelen uit de grond rezen. Ook Frans krijt, fijn talkpoeder dat toegevoegd kon worden aan lijm en zand, kwam uit de fabriek.  

 

Verder lezen? Dit artikel verscheen in ons novembernummer van 2022, dat is hier te bestellen.