Hoe Surinaamse verpleegsters hun weg vonden in Amsterdamse ziekenhuizen

In januari 1928 gaan in Paramaribo drie jonge verstekelingen aan boord van de oceaanstomer Cottica. Al na enkele dagen worden ze gevonden, en de rest van de reis schrobben ze het dek. Aangekomen in Nederland vinden ze als musici werk in Amsterdamse nachtclubs, onder de artiestennamen Jimmy Blue, Teddy Cotton en Kid Dynamite.  

Ze zijn een sensatie. Ze zijn ook een uitzondering: afgezien van enkele tientallen artiesten die hier naam maken, zijn het vooral zonen van de Surinaamse elite die in Nederland komen studeren, zoals dat sinds het eind van de 19de eeuw gebruikelijk was. 

Pas na de Tweede Wereldoorlog komt de emigratie op gang. Aanvankelijk aarzelend, want hoewel de werkloosheid hoog is, is Suriname er aan het eind van de oorlog een stuk beter aan toe dan Nederland. Ook wordt er, niet zonder reden, gedacht dat mocht het land onafhankelijk worden, er mensen nodig zijn die het kunnen besturen. 

Maar in Nederland is er in bepaalde sectoren een tekort aan arbeidskrachten. In 1954 starten de NDSM, Verolme en AKU, een wervingsactie in Suriname. Nu kan ook ‘de gewone man’ zich inschepen naar het kille moederland overzee. Studenten uit de middenklasse krijgen vanaf 1948 een koloniale beurs, of werken naast hun studie.  

Onbesproken levenswandel 

Niet alleen mannen wagen zich aan de drie weken durende zeereis: enkele honderden jonge Surinaamse vrouwen gaan naar Nederland om in de verpleging te werken. Nederlandse ziekenhuizen hebben in deze tijd grote problemen met het aantrekken van voldoende vakkundig personeel. Veel Nederlandse verpleegsters houden na hun huwelijk op met werken. Een campagne van het ministerie van Volksgezondheid heeft maar beperkt effect. Ziekenhuizen beginnen daarom met werving in Suriname en op de Antillen.  

De vrouwen die naar Nederland willen komen verwachten daar een betere toekomst, maar de motieven voor vertrek zijn divers. Om te beginnen is er de oriëntatie op het koloniale moederland, waar dezelfde taal wordt gesproken. In het verlengde daarvan is er de overtuiging dat je voor een goede opleiding in Nederland moet zijn. Wat in de naoorlogse periode ook een belangrijke rol speelt bij Surinaamse vrouwen – en daarin verschillen zij niet van hun seksegenoten in Nederland – is de drang naar verandering; hier krijgen ze de gelegenheid ervaring op te doen in een andere leefwereld.  

De selectie en medische keuring voor de Nederlandse ziekenhuizen vinden plaats in Suriname. Om in aanmerking te komen voor een opleidingsplaats moeten de meisjes ongehuwd zijn, een mulodiploma hebben en een onbesproken levenswandel. De passagekosten naar Nederland worden vergoed.  

 

Verder lezen? Dit artikel verscheen in ons juninummer van 2023; dat is in juni te koop in de winkel en daarna hier te bestellen.

Header: Elly, Hilda, Dorette en Marga (van links naar rechts) op het balkon van het Luthers Diakonessenhuis in 1957 (ingekleurd). Fotocollectie D. Balrak-Treurniet / Historisch Beeldarchief Migranten / IISG