De pleinen van Ed van Thijn
Toen op de vroege ochtend van 19 december het droevige bericht over het sterven van Ed van Thijn binnenkwam, ‘lichtte’ ik mijn boekenkast. Van Thijns geschreven erfenis beslaat twee brede planken vol. Verdorie, ik kon niet vinden wat ik zocht. Mij stond bij dat hij eind jaren tachtig in Paradiso een fraaie lezing had gehouden. Ik had er toen de pé in dat hij zijn speech hield bij de buren van de Balie, waarvan ik de voorman was. Uitgerekend een politiek-literaire analyse over de betekenis van pleinen in Amsterdam was aan ‘ons’ voorbijgegaan. Als troostprijs kreeg ik van de buurman-directeur een vrijkaartje voor de unieke zitplaats midden op het balkon in de voormalige kerk van de Vrije Gemeente.
Aan de dictie van Ed van Thijn kon je horen dat hij al tikkend de overbodige bijwoorden had geschrapt waarin hij in zijn geïmproviseerde politieke toespraken grossierde. Maar dit was wel zijn verhaal, er was geen speechwriter aan te pas gekomen
Gelukkig zweven er om de PvdA vrije denkers die weten dat ze zich eerst in de geschiedenis moeten verdiepen voordat ze een kritisch verhandeling schrijven. Een van hen had toen ik hem belde binnen twee minuten de toespraak van Ed van Thijn over de Amsterdamse pleinen te pakken.
‘Pleinen fascineren,’ zegt Van Thijn hierin. ‘Als ik door de stad loop, lopen mijn herinneringen en emoties toch, zonder nou te willen generaliseren, langs die vele pleinen en pleinen die onze stad rijk is. Pleinen zetten het tijdsbeeld, pleinen vormen de tijdgeest.’
Systematisch als hij is, ordent Van Thijn de periodes in zijn leven waar pleinen zijn herinneringen bepalen. Indrukwekkend zijn de omschrijvingen van de periode in en na de oorlog. Het Daniel Willinkplein: het tegenwoordige Victorieplein waar de mensen uit de Rivierenbuurt door de bezetters werden samengebracht om vervolgens vervoerd te worden naar het Amstelstation, de bekende beestenwagens in. Begin jaren vijftig domineert het Valeriusplein, als hij leerling is van het Amsterdams Lyceum.
En in 1967 laat Van Thijn, als voorzitter van de PvdA-raadsfractie in Amsterdam en campagneleider van de verkiezingskaravaan van Joop den Uyl, ‘de PvdA op wielen’ alle pleinen van Amsterdam bezoeken. Mijn vader had mijn zusje en mij meegenomen naar het pleintje midden in de Maasstraat.
‘Dat is van Thijn,’ zei hij, ‘die man op de zeepkist is fantastisch, die wordt nog eens burgemeester van deze stad. Hij kan ook heel hard roeien.’ Ik was negen, mijn zusje zeven. Ik zal nooit vergeten hoe Van Thijn met zijn korte kapsel de mensen uit zijn hoofd toesprak door een megafoon en een applaus kreeg dat in mijn herinnering minutenlang aanhield.
Op 30 december werd Ed van Thijn herdacht in de Stopera. De woorden die Felix Rottenberg daar over hem sprak, zijn hier terug te lezen.
Delen: