Rood, oranje, groen: De komst van het stoplicht

Het is druk op het Leidseplein op maandagochtend 17 oktober 1932. Ondanks de regen is er veel belangstelling voor een nieuwigheid van de verkeerspolitie. Terwijl de inspecteurs Schotting en Cohen een geheimzinnig groen schakelkastje bedienen op de hoek van het trottoir bij Hirsch, gaat na een paar uur de proefinstallatie aan. Na Rotterdam, Eindhoven, Den Haag, Heerlen en Breda heeft ook Amsterdam verkeerslichten.

Amsterdammers zullen elkaar op het Leidseplein niet meer kruisen aan de hand van een agent met stopbord, maar met behulp van drie gekleurde lichten. De verkeerspolitie deelt folders uit met uitleg waarin onder meer staat te lezen: ‘kleurenblinden wordt medegedeeld dat bovenste licht rood is.’

Hand- en armgebaren

De drukte doet denken aan twintig jaar eerder toen Gerrit Brinkman (naar eigen zeggen de eerste echte verkeersagent van Nederland) met zijn armen begon te zwaaien – ‘nog wel met een voor het toenmalige publiek heel zonderlinge, zwart-wit gestreepte manchet’ – om alle voertuigen in een strakke choreografie over het kruispunt achter het Paleis op de Dam te leiden. Zijn poging liep in de soep omdat het aantal nieuwsgierigen dat stopte en bleef kijken naar de driftig met zijn armen bewegende verkeersagent zó aangroeide ‘dat het verkeer tot een wijden omvang geheel werd ontwricht’.

Daarna begonnen de verkeersdeelnemers te wennen aan de hand- en armgebaren alhoewel er natuurlijk ook, toen net als nu, werd gemopperd dat het verkeer zonder agent waarschijnlijk beter zou verlopen. Maar hoe drukker het werd, hoe meer agenten er kwamen. Ruimte voor innovatie was er ook al: uit Kopenhagen werd de stopstreep overgenomen en in 1925 werd een mechanisch hulpmiddel geïntroduceerd: het met de hand te bedienen ‘stopbord’. Voor de verkeersagent kwam er een elektrisch warmhoudplaatje voor onder de schoenen.

 

Verder lezen? Dit artikel verscheen in ons decembernummer van 2022, dat is hier te bestellen.

Header: Collectant naast politie-agent met oud model stopbord op kruising met de Marnixstraat, ca. 1930 / Stadsarchief Amsterdam