In dit nummer

Betondorp. Een villawijk voor de arbeider

Rens Smid

Een eeuw geleden begon de bouw van de eerste sociale woningbouwwijk in Amsterdam, in de Watergraafsmeer. Hij werd opgetrokken in beton om zo snel en goedkoop mogelijk de woningnood te kunnen bestrijden. Betondorp kreeg de opzet van een tuinstad, met een centraal plein, hofjes en cirkelvormige straten rond het centrum. Door de gebogen straten ontstonden er kleinere buurten binnen de wijk. Daardoor is het er nog steeds goed toeven.

Betondorp-bewoners: Gerard van het Reve sr.

Janna Toepoel

In De Avonden figureert hij als een morsige man die op de bank woont. Maar in werkelijkheid ontwikkelde de vader van de bekende schrijver Gerard en hoogleraar Karel van het Reve zich van textielarbeider tot strijdbaar journalist, die van zijn huis op Ploegstraat 57 in Betondorp een communistisch bolwerk maakte. Een onverbeterlijke rokkenjager was hij ook.

De pony van Paul Rollman

Dirk J. Tang

In de jaren vijftig trekt ras-Amsterdammer Paul Rollman met een pony door de straten van Amsterdam. Voor een kwartje mag je op het paardje op de foto. Het is maar een van de episodes in Pauls bonte carrière. Dirk J. Tang schrijft erover in het Aprilnummer van Ons Amsterdam. Zijn verhaal is geïllustreerd met de vele foto’s die Amsterdammers, na een oproep op social media, hebben ingestuurd: net als Tang zelf, bleken ze allemaal op datzelfde paardje te hebben gezeten.

Een onbekende Rembrandt?

Mark Ponte en Erik Schmitz

Dankzij het computerprogramma Transkribus zijn sinds kort ook handschriften digitaal doorzoekbaar. Een revolutionaire ontwikkeling. Hierdoor kwamen onbekende Rembrandt-vermeldingen in de notariële archieven van het Stadsarchief naar boven. Die roepen vele vragen op. Heeft timmerman Jacob Wiltingh zijn portret laten schilderen? En als er werkelijk een portret van Wiltingh door Rembrandt bestond, wat is er dan mee gebeurd? Hoe zou het eruit hebben gezien? Er is één mogelijke kandidaat.

Rood Dorp 

Renée Karsten 

Betondorp werd een proeftuin voor de ‘arbeidersutopie’ – zonder kerk of kroeg, bewoond door voornamelijk socialisten en communisten. Op de Dag van de Arbeid gingen de rode vlaggen massaal uit. In het raam van de bibliotheek prijkte de tekst: ‘Ik vrees degene die slechts één boek gelezen heeft’. Door hun optimistische levensvisie en ontwikkelingsactiviteiten voor de arbeiders raakten veel bewoners verknocht aan hun buurt, met als bekendste telg natuurlijk Johan Cruijff.

De vaste route van Margrietha Reinders

Janna Toepoel

Margrietha Reinders is predikant. In 1986 kwam ze naar Amsterdam, omdat ze enthousiast werd van de samenwerking tussen een kerk en de krakersbeweging. Nu werkt ze al zes jaar in Betondorp. Als ‘pioniersdominee’ zonder kerkgebouw probeert ze de wereld een beetje mooier te maken. Janna Toepoel loopt met Margrietha haar vaste route door Betondorp. Die begint bij Bakkerij De Lekkernij, Brinkstraat 157, ‘het hart van de buurt’, en eindigt bij Eethuis de Avonden, een kroeg waar het Amsterdamse lied nog klinkt en waar iedereen welkom wordt geheten.

De Zusters Augustinessen in de Warmoesstraat

Willem Oosterbeek

Meer dan een halve eeuw was er op nummer 159 in de Warmoesstraat een klooster gevestigd: Maria’s Bezoek. Vanaf 1952 bekommerden de zusters Augustinessen van St. Monica zich over de kwetsbare mensen in de buurt. Over een behandelplan werd niet gezeurd, en het klooster leefde ‘van wat de mensen ons gaven’. De zusters deelden brood uit dat in de bakkerijen in de buurt overgeschoten was van de vorige dag. Met kerst kregen ze snert van hotel-restaurant De Roode Leeuw, rond oudjaar oliebollen van de Bijenkorf.

En verder

• Strozakken en erwtensoep. Een noodcomité helpt Betondorp de oorlog door.
• Lezersherinneringen: Over het Bessenfeest, de bibliotheekbus en turnvereniging Zeeburg.
• Meester Holtzie. Bevlogen docent en vriend van Mondriaan.
• Stadsnieuws
• Felix Rottenberg over het huis van Joop den Uyl
• 50 & 25 jaar geleden
• Guus Luijters denkt aan Hans Stoovelaar
• Lantaarnopsteker krijgt beroerte
• Een onbekende Rembrandt
• Verschenen
• Komt dat zien
• Fijn dat u meeleest