Amsterdamse NSB-zangkoren
Net als hun Duitse voorbeeld gebruikte de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) muziek als propagandamiddel. Behalve allerlei geliefde evergreens speelden en zongen de zwarthemden ook eigen strijdliederen, die de massa moesten bewerken. Hoewel de beweging electoraal weinig voorstelde, bloeide de zangcultuur al vóór de oorlog. En vooral in Amsterdam. Daar waren sinds 1938 zelfs twee NSB-zangkoren actief: de gemengde Zingende Dietschers en een vrouwenkoor. Tijdens de bezetting kwamen daar een WA-koor en een Jeugdstorm-koor bij.
Dankzij de Amsterdamse effectenhandelaar en detaillist Bob Zijfers verschenen al vóór de oorlog de eerste platen met NSB-strijdliederen. In zijn sigarenwinkel in de Kalverstraat was naast rookwaar ook nationaal-socialistische lectuur verkrijgbaar. In 1937 liet Zijfers enkele platen met strijdliederen opnemen, die hij in zijn winkel verkocht en soms afspeelde. Zo kon de Stormliederenpotpourri of het Zwarthemdenlied door de Kalverstraat schallen. De grote hit WA marcheert! was geschreven door de Amsterdamse NSB’er Frans Willems. Doel van deze gezwollen teksten en muziek was uiteraard verspreiding van het nationaal-socialisme.
De propagandaliederen van de Weerafdeling (WA), de ‘soldaten’ van de NSB, hadden vooral een aanzuigende werking op jongeren. Een WA-concert op de Dam trok volgens het eigen weekblad veel belangstelling van Amsterdamse jeugd, “die zich bij honderden om de muziektent verdringt, luistert met open mond naar de pittige marsen en strijdliederen”. Het Amsterdams Jeugdstorm-koor was dan ook een groot succes. Tijdens de Michiel de Ruyter-herdenking van 1941 zongen 450 koorleden de vijf kwartier durende ‘De Ruytercantate’ in een bomvol Concertgebouw. Hierna ging het koor tot 1944 met het populaire muziekstuk op tournee. Minder succesvol was het nationale NSB-zangfeest op de Dam, dat Nederland weer aan het zingen moest krijgen. Na een treurige en chaotische bijeenkomst in 1942 kampte de organisatie met financiële problemen, waardoor het evenement niet meer is herhaald.
Gerard Groeneveld, Zo zong de NSB. Liedcultuur van de NSB 1931-1945, Uitgeverij Vantilt, 2007.
Maarten Hell
Juni 2007
Delen: