4 november 1956. Amsterdammers bestormen Felix Meritis
Op 23 oktober 1956 begint in Boedapest de Hongaarse Opstand. De Hongaren demonstreren - aanvankelijk vreedzaam - tegen het communistische bewind van Stalin. De opstandelingen eisen vrije verkiezen en afschaffing van de veiligheidspolitie. Dit wordt door de Sovjet-Unie niet geaccepteerd. Op 4 november vallen de Sovjet-legers Hongarije binnen, en slaan de opstand met harde hand neer. In Amsterdam en andere grote steden leidt dit tot anticommunistische rellen en demonstraties.
‘Moordenaars!’, ‘Weg met de CPN!’ ‘De Waarheid kapot, Felix op slot!’ Zondagmiddag 4 november schreeuwen honderden mensen deze leuzen naar het Felix Meritis. Het pand aan de keizersgracht is een communistisch bolwerk: Het hoofdkantoor van de CPN (Communistische Partij Nederland) en de redactie van de communistische krant De Waarheid zijn er gevestigd. Honderden Amsterdammers willen hun woede over het neerslaan van de Hongaarse Opstand op dit gebouw botvieren. Binnen heeft een groep communisten zich verzameld, klaar om ‘hun’ Felix Meritis te verdedigen.
Naarmate de avond vordert loopt de situatie steeds verder uit de hand. Communisten en demonstranten roepen elkaar over en weer beledigingen toe. Stenen vliegen door de lucht; demonstranten slopen een dreghaak van de brug en proberen daarmee de deur in te rammen. Brandende doeken worden door de kapotte ramen naar binnen geworpen in een poging het gebouw in brand te steken. De politie zet de straten rondom Felix Meritis af, maar slaagt er niet in de oproer te beëindigen.
Rond drie uur ‘s nachts doen de verdedigers van Felix Meritis een uiterste poging de opdringende menigte te verjagen. Ze klimmen op het dak en gooien flesjes priklimonade naar beneden. De demonstranten, die denken dat het om zoutzuur gaat, vluchten weg. Het is hen niet gelukt het uitkomen van de communistische krant De Waarheid te voorkomen. De volgende ochtend verschijnt het nieuwsblad net als anders. De journalisten veroordelen het neerslaan van de Hongaarse Opstand niet. Wel wordt er gesproken van ‘georganiseerd vandalisme tegen Waarheid-gebouwen’ door ‘groepen opgeschoten jongens en meisjes, opgehitst door de misleidende berichtgeving van de radio’.
Felix Meritis was niet altijd een communistisch bolwerk. Het pand werd al in 1788 geopend en was de voorloper van het Concertgebouw. Lees hier de geschiedenis van het gebouw.
Beeld: Rellen op de Keizersgracht bij het redactiekantoor van De Waarheid in het gebouw Felix Meritis. Charge van de Bereden Politie. Nationaal Archief/J.D. Noske, Anefo.
Delen: