31 augustus 1906: Een turbulente luchtballonvaart op Koninginnedag

Vanaf het aantreden van koningin Wilhelmina tot aan haar aftreden in 1948 werd Koninginnedag op haar verjaardag gevierd: op 31 augustus. Voor de editie in 1906 had de Vereniging tot Veredeling van het Volksvermaak een programma bedacht op de terreinen achter het Rijksmuseum (nu het Museumplein). Deze Vereniging was in 1871 opgericht om het ‘volksgeluk’ te bevorderen middels openbare vermaken. Zo richtte zij bijvoorbeeld de eerste speeltuin van Amsterdam op. Op Koninginnedag stonden er allerlei muziekuitvoeringen gepland en boven de Amstel werd er vuurwerk afgestoken. En dus die ballonvaart, door de ervaren Duitse Kätchen Paulus. 

De reis verliep echter niet al geheel voorspoedig. Toen zij om half vijf opsteeg vanaf het Rijksmuseum, hing ze ruim een halfuur later, niet hoger dan 100 meter in lucht, door windstilte nog steeds boven de Leliegracht. Ze had alle onnodige ballast al overboord gegooid, maar het wilde niet baten: “Toen daalde de ballon plotseling pijlsnel.” Kätchen probeerde touwen uit de gooien, maar de menigte die inmiddels opgelopen was tot een paar duizenden mensen, konden deze niet grijpen. Meermaals hoorde de menigte haar ‘Red me, red me, red me’ roepen, maar de ballon leek onhoudbaar. Op de hoek van de Rozengracht en Lijnbaansgracht kon Kätchen zichzelf redden door de takken van een populier te grijpen en wisten enkele toeschouwers met de uitgegooide touwen de ballon onder controle te krijgen. Niemand raakte gewond. Bij het losmaken van de ballon echter, vergiste een omstander zich in het doorsnijden van het verstrikt geraakte touw, en sneed in de luchtballon ‘waardoor een grote hoeveelheid gas ontsnapte’. De beste omstander raakte bedwelmd door het gas en viel flauw, waarna hij naar het Wilhelmina-gasthuis werd vervoerd door de politie. Kätchen stond na afloop van dit Koninginnedag-avontuur een staande ovatie te wachten, toen zij rond zes uur ‘s avonds met de luchtballon op een handkar door de Jordaan liep.

Header: 'Ballonvaart boven het Museumplein' - Stadarchief Amsterdam / A.J.W. de Veer